Blog Sarmacki

Po przeczytaniu niedawnego posta @hallmann, mając na uwadze to, że dzisiaj w Polsce doszliśmy do takiego miejsca gdzie słowo “polityka” stało się wręcz obelgą, gdzie słowa iż polityka ”Z założenia opiera się na oszustwie” wywołują przytaknięcie i pełną zgodę poczułem się w obowiązku stanąć w obronie tego szlachetnego zjawiska jakim jest polityka. Ponieważ jednak sam jestem raczej niewiele znaczącym “szarym” użytkownikiem steemita chciałbym zarekomendować wam bardzo interesującą książkę¹, którą napisał prof. politologii Bernard Crick (profesor ale jest napisana bardzo przystępnie²). Książka wielokrotnie wznawiana ze zmianami głównie w używanych przykładach, jako że te przestawały być znajome dla przeciętnego odbiorcy. Na rynku polskim dostępne jest tłumaczenie wydania 4 z 1991 roku. Książka nazywa się tak jak tytuł tego posta: w obronie polityki. I naprawdę warto, nie jestem w stanie ani streścić wszystkiego, ani tak pięknie jak autor tego opowiedzieć, a wiedza tam zawarta jest myślę wręcz niezbędna do życia wolnego człowieka w złożonej i cywilizowanej społeczności. Mimo wszystko postaram się krótko przedstawić to co wydaje mi się najważniejsze (ale niech to nie zwalnia was z potrzeby sięgnięcia po książkę) w tej książce

Przede wszystkim musimy dostrzec różnice między tym czym jest jakiś rodzaj działalności jak polityka, czy np sport sam w sobie, a tym jak go widzimy przez pryzmat tego jak dana działalność jest wykonywana przez współczesnych nam np sportowców. Czy widząc patologie w związkach sportowych, widząc jak sportowcy ulegają pokusie nielegalnego dopingu, jak zależy im tylko na pieniądzach itd nazwalibyśmy sport czymś złym i w swych założeniach opartym na oszustwie (kto weźmie lepsze dragi, kto przekupi sędziego, kto swoją charyzmą przekona sponsorów że warto w niego zainwestować itd)? Mam nadzieję nie. To samo tyczy się polityki, a ta jest niezwykle szlachetnym zajęciem, co autor polecanej książki stara się przedstawić i odkłamać krok po kroku.

Zaczyna się oczywiście od starożytnej Grecji i od Arystotelesa, bo to on jako pierwszy opisał i dostrzegł tę specyficzną i wyjątkową działalność jaką jest polityka. Moje hasłowe przytoczenie definicji w komentarzu do linkowanego wyżej postu “polityka jako dbanie o dobro wspólne” u Cricka jest dogłębnie wyjaśnione i pokazane, że wcale nie jest to jakaś idea nie do zrealizowania, ale jest to po prostu praktyka specyficznego sprawowania władzy. Polityka jest to bowiem sztuka godzenia sprzecznych interesów (co wychodzi na dobre wszystkim ). To bardzo ważne i musimy to rozumieć i wziąć sobie do serca nawet jeśli potoczne rozumienie wskazuje nam że polityka to “walka o władzę” to tak nie jest. Polityka to jeden ze sposobów sprawowania władzy. Jest to sposób który może objawić się tylko w ustroju złożonym, który dopuszcza do głosu maksymalnie wiele grup interesów (idealnie-> wszystkie) zależnie od ich wpływów, by następnie wypracować kompromis, a w konsekwencji stworzyć i utrzymać ład. Polityką nie jest np to co dzieje się od jakiegoś czasu w polskim państwie (przynajmniej retorycznie), gdzie dwie największe partie wzajemnie się zwalczają i gdzie kompromis jest wręcz postrzegany jako zdrada. Nie chodzi o jakiś niedostępny ideał, ale o wybór sposobu rządzenia społeczeństwem (który w istocie rzeczy jest po prostu najrozsądniejszy). Możemy rządzić poprzez wybieranie interesu jakiejś grupy, a pozostałych tłumienie i nawet siłowe zwalczanie, a możemy poprzez dialog i kompromis.

Po wyjaśnieniu istoty rządów politycznych (znacznie lepszej niż powyżej), Bernard Crick przedstawia nam podpierając się przykładami, przed kim lub czym politykę należy bronić. I tak należy bronić ją przed ideologiami (jak nazizm czy komunizm), które chcą przekształcić masy, stworzyć Nowego Człowieka gdzie nie byłoby miejsca na różnorodność, gdzie każdy byłby podporządkowany jednej ideologii, a więc każdy miałby ten sam jeden cel i interes polityka nie byłaby potrzebna. Musimy bronić polityki przed demokracją (zdziwieni?), która jest rządem (nawet absolutnym) przedstawicieli którym zaufała większość ludu. Demokracja w istocie rzeczy wcale nie zapewnia nam istnienia polityki i dążenia do kompromisu. Jedynie demokracja jako element ustroju mieszanego jest czymś takim. Czysta demokracja prowadzi do fatalnych nadużyć, do despotyzmu, do władzy demagogów i właśnie oszustów którzy mamią większość wyborczą. Polityki należy bronić również przed nacjonalizmem. W zasadzie przed państwem zdominowanym przez nacjonalizm, który sam w sobie nie jest czymś co wyklucza politykę, poczucie przynależności do narodu jest jednym z możliwych czynników inspirujących do stworzenia państwa, a więc zaistnienia polityki. Jeśli państwo jest już ukonstytuowane, nie jest w sytuacji skrajnej (jak wojna czy okres tworzenia państwowości), nacjonalizm jako dominujący nurt może prowadzić do działań wykluczających grupy społeczne z dostępu do władzy i dyskusji politycznej, a więc działać wbrew polityce. Zagrożenie dla demokracji Bernard Crick widzi również w technologii. Nie jednak w jakiejś konkretnej technologii, albo w samej nauce, ale w scjentyzmie. Nie widzi więc zagrożeń w jakichś rozwiązaniach (ja np w Internecie widzę wielkie zagrożenie dla polityki) ale w doktrynie którą nazywa technologiczną. Sprowadza ona państwo do fabryki, której celem jest zapewnienie wystarczającej ilości dóbr konsumpcyjnych. Liczy się więc jedynie efektywność produkcji, nie mają znaczenia poglądy, interesy, przekonania. Wszystko sprowadza się do tego czy dana metoda sprawowania władzy będzie bardziej efektywnie wpływać na produkcję dóbr konsumpcyjnych. Okropna wizja, w której wszyscy jesteśmy niewolnikami mamony (mój przypis). Wreszcie polityki trzeba bronić przed fałszywymi przyjaciółmi: niepolitycznym konserwatystą, apolitycznyn liberałem i antypolitycznym socjalistą. W skrócie by zmierzać do upragnionego końca. Pierwsi wymagają i oczekują od polityki zbyt mało, sami chcąc uchodzić za nie politycznych trwających przy wartościach państwa przewyższających zwykłą politykę. Drudzy pragną owoców polityki, jednocześnie brzydząc się nią samą, jej praktyką - oczekują od niej zbyt wiele (postawa @hallmann`a? ;) ). Trzeci zaś prowadzą “politykę studencką” polegający na sprowadzaniu wszelkich pojawiających się problemów w państwie, jako do kwestii zasad gdzie nie ma miejsca na kompromis, dyskusję itd.

Wreszcie w ostatnim rozdziale przechodzimy do pochwały polityki, chociaż już samo wyjaśnienie czym ona jest, w istocie jest jej pochwałą. Pozwolę sobie tu na obszerny cytat z tego rozdziału którym zakończę mój wpis, jako że uważam iż całkowicie i pięknie wyczerpuje temat:

Działalność polityczna jest rodzajem działalności moralnej; jest działalnością wolnych ludzi. w której wykazują się oni pomysłowością i elastycznością, i z której czerpią satysfakcję.; jest działalnością głęboko ludzką. Może ona wytwarzać pewne poczucie wspólnoty, a jednak nie jest niewolniczo oddana choćby nacjonalizmowi; nie rości sobie pretensji do załatwienia każdego problemu, ani do rozweselenia każdego smutnego serca, ale w jakiś sposób może pomóc niemal we wszystkim, i tam, gdzie ma się dobrze, może zapobiec bezmiarowi oszustw i okrucieństw rządów ideologicznych. O ile jej faktyczne metody są często niedoskonałe i niewybredne, rezultaty ich stosowania są zawsze lepsze niż skutki rządów autokratycznych i totalitarnych, przy założeniu tej jednej rzeczy, że za sprawą polityki powstaje i utrzymany zostaje ład wystarczający do tego, by państwo mogło w ogóle przetrwać³

Po dalsze wyjaśnienia, przykłady, argumenty odsyłam gorąco i nagląco do książki :)